Τριανόν - το παλαιό τζαμί

Πρόκειται για ένα τουρκικό κτίριο που κτίστηκε κατά την Α΄ Τουρκική κυριαρχία και βρίσκεται στη βορινή πλευρά της σημερινής πλατείας Συντάγματος.

Η κάτοψή του είναι απλή ορθογωνική και καλύπτεται από σχεδόν ημισφαιρικό τρούλο. Το κτίσμα παρουσιάζει μία αυστηρή κομψότητα που έχει τις ρίζες της από το Βυζάντιο. Είναι κτισμένο με πέτρες και ανάμεσά τους τούβλα, σύμφωνα με τη βυζαντινή τεχνική. Η είσοδος στον κύριο χώρο είχε τη μορφή στοάς που καλυπτόταν με τρεις τρούλους.

Βέβαια δεν είναι δυνατό να υπάρξει ακριβή εικόνα για το πώς ήταν τότε καθώς με την υπερύψωση της πλατείας Συντάγματος τάφηκε ένα τμήμα του κάτω μέρους του κτιρίου το οποίο και αποτελούσε το υπόβαθρό του, ενώ ο νάρθηκας και οι κολόνες έχουν καλυφθεί με τοιχοποιία.

Αρκετές πληροφορίες αντλούνται από κείμενα του Τούρκου περιηγητή του 17ου αιώνα του Εβλιγιά Τσελεμπή : «Το Ιτς – Καλέ είναι φρούριο από τρία μέρη’ στο εσωτερικό του βρίσκεται ένα τζαμί, το Φετιχιέ. Χτίστηκε από τον Σουλτάνο Σουλεϊμάν. Είναι 50 πόδια μακρύ και 50 πόδια πλατύ και έχει έναν κομψό μιναρέ, σκεπασμένον απάνω με τούβλα. Ανεβαίνει κανείς στον μιναρέ με μια πέτρινη σκάλα με 65 σκαλιά. Ανέβηκα και εγώ στον μιναρέ και είδα το σχέδιο της πόλης και τα κτίρια και τα σχεδίασα σ’ ένα χαρτί.

Υπάρχει στο εσωτερικό του Φετιχιέ Τζαμιού μια μεγάλη δεξαμενή, γιατί οι κάτοικοι του Ιτς – Καλέ χρειάζονται το νερό τούτο. Η δεξαμενή αυτή το καλοκαίρι έχει δροσερό νερό». Ο Εβλιγιά σε άλλη περιγραφή του αναφέρει ένα ακόμα τζαμί : «Το τζαμί της αγοράς είναι πέτρινο με θόλο και μιναρέ, και έξω από την πύλη του τζαμιού υπάρχει ένα νεκροταφείο και πάλι στην αγορά είναι ένα τζαμί πέτρινο, με θόλο και κεραμίδια και πέτρινο μιναρέ». Είναι προφανές ότι κάποιο από αυτά τα τζαμιά που περιγράφει ο Τούρκος περιηγητής αντιστοιχεί στο συγκεκριμένο κτίριο.

Κατά την Β΄ Βενετική κυριαρχία το κτίριο αυτό χρησιμοποιήθηκε ως καθολικός ναός του Αγίου Αντωνίου του Παταβιανού και δόθηκε στους Καπουτσίνους Φραγκισκάνους μοναχούς από το Φραγκίσκο Μοροζίνη.

Στα πρώτα χρόνια μετά την Ελληνική Επανάσταση, περίπου το 1823, στο κτίριο είχε εγκατασταθεί η «Φιλανθρωπική Εταιρία του Ναυπλίου» η οποία είχε διπλό σκοπό, από τη μία να προσφέρει περίθαλψη στους φτωχούς, αρρώστους και στα ορφανά και από την άλλη να ιδρύσει αλληλοδιδακτικό σχολείο προκειμένου τα ορφανά παιδιά, τα οποία έχασαν τους γονείς τους στον απελευθερωτικό αγώνα και εγκαταστάθηκαν στο Ναύπλιο για να έχουν κρατική περίθαλψη, να αποκτήσουν τη στοιχειώδη εκπαίδευση.

Έτσι η εταιρεία ίδρυσε στο χώρο αυτό αλληλοδιδακτικό σχολείο, στο οποίο αρχικά φοίτησαν 200 μαθητές που οι περισσότεροι κατάγονταν από φτωχές οικογένειες. Για τα παιδιά των εύπορων οικογενειών υπήρχαν ιδιώτες δάσκαλοι για τη στοιχειώδη εκπαίδευση και για την ανώτερη υπήρχαν δάσκαλοι με μεγαλύτερη μόρφωση.

Αργότερα, όταν ήρθε ο Καποδίστριας στην Ελλάδα - που υποστήριξε τη στοιχειώδη εκπαίδευση θεωρώντας ότι είναι η μόνη αναγκαία για το λαό - ίδρυσε πολλά αλληλοδιδακτικά σχολεία σε όλη την Ελλάδα. Στο Ναύπλιο, μετά από υποδείξεις του εκπαιδευτικού του συμβούλου Dutrone, ο Καποδίστριας ενίσχυσε και βελτίωσε το υπάρχον αυτό σχολείο. Συγκεκριμένα ανέλαβε την διατήρησή του με δικά του έξοδα και το εφοδίασε με βιβλία και πίνακες.

Με την άφιξή του ο Όθωνας προέβη στην κατάργηση των αλληλοδιδακτικών σχολείων, ενώ θέσπισε τη σύσταση κρατικών δημοτικών σχολείων. Έτσι στα χρόνια του Όθωνα το κτίριο στέγασε το Πρώτο δημοτικό σχολείο αρρένων όπου λειτούργησε στον ίδιο χώρο για 53 ολόκληρα χρόνια. Τον Σεπτέμβριο του 1884 ο Δήμος Ναυπλιέων αποφάσισε τη μεταφορά του σχολείου σε άλλο κτίριο, καθώς το υπάρχον κρίθηκε ανθυγιεινό και ακατάλληλο λόγω της θέσης του, στο κέντρο της πόλης.

Σήμερα ο χώρος λειτουργεί ως κινηματογράφος. Επίσης πραγματοποιούνται και συναυλίες κατά τη διάρκεια του καθιερωμένου Μουσικού Φεστιβάλ της πόλης. Για την εξυπηρέτηση των αναγκών που προέκυψαν από τη χρήση αυτή προστέθηκαν το 1915 ψευδοροφές, καλύπτοντας με αυτό τον τρόπο τους τρούλους, εσωτερικά κλιμακοστάσια και μεσώροφος από οπλισμένο σκυρόδεμα. Το κτίριο βρίσκεται σε καλή κατάσταση αλλά όμως είναι αρκετά αλλοιωμένο από την αρχική του μορφή.

Χάρτης