Πύλη της Ξηράς

Η Πύλη της Ξηράς βρίσκεται κάτω από τα τείχη της Ακροναυπλίας και στο σημείο όπου ξεκινά η πέτρινη σκάλα που οδηγεί προς το Παλαμήδι και απέναντι από το Δικαστικό Μέγαρο. Στο χώρο αυτό εντοπίζεται και το άγαλμα του οπλαρχηγού Στάικου Σταικόπουλου, ενός από τους εκπορθητές του Ναυπλίου.

Η πύλη της Ξηράς ( Porta di Terraferma), κατασκευάστηκε από το Γάλλο μηχανικό Λασάλ το 1708 και διαδέχθηκε προγενέστερη πύλη της περιόδου της πρώτης Βενετοκρατίας. Ονομάστηκε έτσι γιατί αποτελούσε την μοναδική είσοδο της πόλης από την στεριά. Μπροστά από την πύλη υπήρχε θαλάσσια τάφρος, η οποία διέσχιζε τα ανατολικά τείχη της πόλης και έφτανε ως τον εσωτερικό λιμένα και συγχρόνως Ναύσταθμο του Ναυπλίου (ο χώρος όπου σήμερα βρίσκεται το κολυμβητήριο της πόλης). Στην τάφρο αυτή προσάραζαν τα πλοία.

Μετά τη δύση του ηλίου η κινητή ξύλινη γέφυρα, η οποία και αποτελούσε την πρόσβαση στη πύλη, έκλεινε αναγκάζοντας έτσι όποιον έμενε εκτός των τειχών μέχρι εκείνη την ώρα να διανυκτερεύσει εκτός της πόλης και συνήθως στο προάστιο της Πρόνοιας. Από την εσωτερική πλευρά της πύλης υπήρχε στρατιωτικό φυλάκιο που φρουρούσε την είσοδο και έλεγχε όσους εισέρχονταν και εξέρχονταν αυτής.

Η Πύλη της Ξηράς δεν διαδραμάτισε κάποιο σημαντικό ρόλο κατά την απελευθέρωση της πόλης, αφού το Παλαμήδι κατελήφθη μετά την επιτυχημένη επίθεση του Στάικου Σταικόπουλου και η πόλη παραδόθηκε με συνθήκη στον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Κατά την άφιξη όμως του Βασιλέως Όθωνα στην πόλη, στην πύλη της Ξηράς έγινε η επίσημη υποδοχή του, όπου οι αρχές τον περίμεναν για να του παραδώσουν τα κλειδιά της πόλης.

Η Πύλη της Ξηράς άρχισε να κατεδαφίζεται σταδιακά από το 1894 έως το 1897,σε αυτήν την περίοδο καταχώθηκε και η θαλάσσια τάφρος που την περίβαλε. Το 1973 μετά από ανασκαφές ήρθαν στο φως τα θεμέλια της Πύλης και η εξωτερική της όψη ανακατασκευάστηκε σύμφωνα με ειδικές αρχιτεκτονικές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν ώστε να ακολουθεί πιστά την αρχική της μορφή χωρίς διαφοροποιήσεις. Η αναστήλωση πραγματοποιήθηκε περίπου το 1998 με απόφαση του κεντρικού αρχαιολογικού συμβουλίου.

Η πύλη είναι τοξωτή με δύο παραστάδες εκατέρωθεν αυτής και η επίστεψή της γίνεται από ένα ανάγλυφο λιοντάρι του Αγίου Μάρκου, το οποίο αποτελεί σύμβολο της Δημοκρατίας της Βενετίας. Στην αριστερή παραστάδα υπάρχει εντοιχισμένη πλάκα που μνημονεύει την απελευθέρωση της πόλης του Ναυπλίου το 1687 από τον Βενετσιάνο αρχιστράτηγο Φραντσέσκο Μοροζίνι.

Από τις ανασκαφές διασώθηκαν πολύ λίγα αρχιτεκτονικά στοιχεία του μνημείου, ανάμεσά τους είναι το πέτρινο λιοντάρι (από το οποίο όμως λείπουν το κεφάλι, τα φτερά και η ουρά) καθώς και η πλάκα με το οικόσημο του Βενετσιάνου διοικητή Γκριμάνι με τη χρονολογία 1708.

Χάρτης