Άρια

Η Άρια ή Άρεια βρίσκεται σε απόσταση μόλις τριών χιλιομέτρων από τη πόλη του Ναυπλίου στο δρόμο Ναυπλίου-Επιδαύρου. Η Άρια είναι χτισμένη στους πρόποδες ενός λόφου, ο οποίος αποτελεί συνέχεια του λόφου του Παλαμηδίου και σε υψόμετρο 27 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας.

Σύμφωνα με την απογραφή του 2001 ο πληθυσμός της Άριας ανέρχεται στους 1920 κατοίκους, τα τελευταία χρόνια επεκτάθηκε περιμετρικά και ανοικοδομήθηκε και ο απέναντι της Μαγούλας (Άγιος Βλάσσης). Σήμερα εντοπίζονται τρεις συνοικίες στην Άρια: Ροδίου, Αγία Κυριακή και Εξώστης. Η περιοχή της Άριας προσφέρει υπέροχη θέα της πόλης του Ναυπλίου, η οποία βρίσκεται απλωμένη μπροστά του, με το Παλαμήδι και το Μπούρτζι. Ωστόσο από την περιοχή διακρίνεται ακόμα και η αρχαία ακρόπολη του Άργους, η Τίρυνθα, Αρχαία Λέρνα και το Κιβέρι.

Η Άρια ιστορικά εμφανίζεται για πρώτη φορά το 1149 στο υπόμνημα του Λέοντος, Επισκόπου Άργους και Ναυπλίου, όπου και έχτισε το μοναστήρι της Αγίας Μονής. Φαίνεται ότι στο λόφο αυτό, πάνω από την Άρια, κατέληγαν τέσσερις μεγάλες πηγές νερού, με σημαντικότερη την ομώνυμη πηγή της Άριας και την πηγή του μοναστηριού της Αγίας Μονής που είναι αφιερωμένη στη Ζωοδόχο πηγή.

Μέχρι και το 1960 αποτελούσε την κύρια πηγή υδροδότησης της πόλης του Ναυπλίου. Το γεγονός αυτό (της ύπαρξης νερού στην Άρια) δημιουργεί στενούς δεσμούς με το Ναύπλιο, οι οποίοι διακρίνονται από τις πρώτες κιόλας ιστορικές αναφορές του οικισμού.

Ωστόσο η ύπαρξη των πηγών νερού, οι Μυκηναϊκοί τάφοι που εντοπίστηκαν κοντά στη πηγή της Άριας, τα ίχνη από μυκηναϊκές κατασκευές που βρέθηκαν στο παλιό σχολείο, ο αρχαιοελληνικός ναός στα ερείπια του οποίου κτίστηκε η Αγία Μονή αλλά και το Ρωμαϊκό υδραγωγείο που τροφοδοτούσε από τότε το Ναύπλιο με νερό ενισχύουν την άποψη ότι η περιοχή είχε κατοικηθεί από τα πολύ παλιά χρόνια, πολύ πριν δηλαδή την πρώτη ιστορική αναφορά της.

Στην πρώτη επίσημη απογραφή του Όθωνα το 1834 ο οικισμός είχε 145 κατοίκους. Συνεχίζοντας την ιστορική αναδρομή η περιοχή της Άριας πρωταγωνιστεί και στην επανάσταση της 1ης Φεβρουαρίου 1862 κατά της απολυταρχίας του Όθωνα. Στην ευρύτερη περιοχή έγιναν και δόθηκαν σημαντικές μάχες μεταξύ των επαναστατών και των κυβερνητικών δυνάμεων με αποκορύφωμα τη Μάχη της Άρειας (1 Μαρτίου 1862) στην οποία σκοτώθηκε ο ήρωας ανθυπολοχαγός πυροβολικού Σπ. Δυοβουνιώτης προς τιμή του οποίου σήμερα σε αυτό το σημείο υπάρχει το Ηρώο του.

Αγία Μονή

Το μοναστήρι της Αγίας Μονής απέχει 3 χιλιόμετρα από τη πόλη του Ναυπλίου και μισό χιλιόμετρο νοτιοδυτικά της Άριας. Χρονολογείται περί τα μέσα του 12ου αιώνα και από το 1875 είναι αφιερωμένο στη Ζωοδόχο πηγή. Το καθολικό της μονής αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της βυζαντινής αρχιτεκτονικής, διατηρείται σε άριστη κατάσταση και σύμφωνα με τον Γάλλο βυζαντινολόγο Κάρολο Ντηλ «είναι το ωραιότερο της δεύτερης χιλιετηρίδας.

Σύμφωνα με την επιγραφή στην εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα στη δυτική κεντρική είσοδο του ναού ο ναός χτίστηκε από τον επίσκοπο Άργους και Ναυπλίου Λέοντα Ατζά το 1149. έχει κατασκευαστεί στο τύπο του σύνθετου τετρακιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού με τρούλο, κτισμένο με λαξευτούς πύρινους ισοδομικούς λίθους. Το καθολικό της μονής έχει κτιστεί πάνω στα ερείπια αρχαιοελληνικού ναού και πολλά μέλη του αρχαίου ναού έχουν ενσωματωθεί στο κτίριο. Στη πίσω πλευρά του κτιρίου υπάρχουν στο έδαφος ακόμα και σήμερα κίονες και κιονόκρανα του αρχαίου ναού. Η Αγία Μονή καθώς και άλλοι ναοί στα χωριά της Αργολιδας του ίδιου τύπου και χαρακτηριστικών (12 και 13ος αιώνας) αποτελούν μια ιδιαίτερη ενότητα στην Αρχιτεκτονική Σχολή της Ελλάδας(όπως η Κοίμηση της Θεοτόκου στο Χώνικα, η Αγία Σωτήρα στο Πλατανίτι και η Κοιμηση της Θεοτόκου στην Αγία Τριάδα)

Η μονή επί Φραγκοκρατίας (1212-1389) έλαβε ειδικά προνόμια από τον Λατίνο επίσκοπο Άργους Σεκούνδο Νάνι. Επί Βενετοκρατίας (1835-1540) η Αγία Μονή παρέμεινε στους Έλληνες ορθόδοξους μοναχούς, ενώ επί Τουρκοκρατίας παραχωρήθηκε με πράξη του νοτάριου (συμβολαιογράφου) Ναυπλίου(το 1679) στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων ως μετόχιο του Πανάγιου Τάφου.

Πολλοί ιστορικοί – συγγραφείς πιστεύουν ότι η πηγή που βρίσκεται έξω από το περίβολο της μονής ταυτίζεται με την αρχαία Κάναθο πηγή, στην οποία λουζόταν η θεά Ήρα κάθε χρόνο για να αποκτήσει την παρθενιά της.

Σήμερα η Αγία Μονή είναι ένα γυναικείο μοναστήρι στο οποίο διαμένουν 10 μοναχές, οι οποίες φροντίζουν και συντηρούν τόσο το ναό όσο και τον περιβάλλοντα χώρο.

Πλατεία

Στο κέντρο του παλαιότερου τμήματος του χωριού βρίσκεται η μεγάλη πλατεία που μέχρι και το 1992 αποτελείτο από πέντε μεγάλα από πέντε μεγάλα, ανισόπεδα λιθόστρωτα αλώνια. Σε αυτό το σημείο γινόταν το αλώνισμα και το λίχνισμα των καρπών και γιορτάζονταν τα πανηγύρια καθώς και οι μεγάλες γιορτές. Σήμερα έχει αλλάξει αυτός ο παραδοσιακός χαρακτήρας του χωριού, καθώς οι λιθόστρωτες επιφάνειες των αλωνιών έχουν καλυφθεί. Στην πλατεία βρίσκεται η εκκλησία, το κτίριο του πνευματικού κέντρου και το Ηρώο των πεσόντων.

Οι εκκλησίες και τα εκκλησάκια

Η Κοίμηση της Θεοτόκου αποτελεί την κεντρική εκκλησία της Άριας, η οποία είναι κτισμένη το 1866 πάνω σε προϋπάρχοντα παλαιοχριστιανικό βυζαντινό ναό. Διαθέτει ένα θαυμάσιο μαρμάρινο τέμπλο, το οποίο κατασκευάστηκε το 1893.

Στην κορυφή του λόφου Μαγούλα, στη βόρεια πλευρά του χωριού, υπάρχει η εκκλησία του πολιούχου της Άριας του Αγίου Βλασίου, η οποία είναι βασιλική με επίπεδη στέγη. Παρά το γεγονός ότι η χρονολογία ανέγερσής της τοποθετείται στα τέλη του 19ου αιώνα, είναι σίγουρο ότι σε αυτό το σημείο προϋπήρχε χριστιανικός ναός καθώς υπάρχει η αναφορά της ύπαρξής του σε Ενετικό τοπογραφικό του 1714.

Στην περιοχή της Άριας υπάρχουν πολλές μικρές εκκλησίες και ξωκλήσια με παλιές αγιογραφίες όπως της Αγίας Κυριακής, του Αγίου Ελευθερίου, της Αγίας Παρασκευής, του Μάη Θανάση, του Αγίου Θεοδοσίου και πολλά άλλα.

Εξώστης

Ο οικισμός εξώστης βρίσκεται 1 χιλιόμετρο μακριά από την Άρια και κατοικείται από πολύ παλιά, τουλάχιστον από την περίοδο της Ενετοκρατίας, όπου και αναφέρεται και ως ζευγολατιό Μερζέ. Στον Εξώστη φαίνεται να είχε οικόπεδο ο Βοναφάτιος Βοναφίν, ένας από τους πρώτους φαρμακοποιούς που ήρθαν στην Ελλάδα, ο οποίος λειτούργησε το πρώτο φαρμακείο στη χώρα και ταρίχευσε το νεκρό του φίλο, Ιωάννη Καποδίστρια. Στο κτήμα του ο Βοναφίν έχτισε την εκκλησία των ιατρών Αγίων Αναργύρων, Κοσμά και Δαμιανού.

Ο εξώστης λόγω της αμφιθεατρικής του θέσης προσφέρει πανοραμική θέα γεγονός που προσεγγίζει τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότερους να οικοδομήσουν σε αυτή τη περιοχή.

Σήμερα με το νόμο του Καλλικράτη η Άρια ανήκει στη δημοτική ενότητα Ναυπλίου του Δήμου Ναυπλιέων και εμφανίζεται με την ονομασία Άρια και σύμφωνα με την απογραφή του 2001 έχει 1920 κατοίκους.

Χάρτης: